خراسان شمالی گذرگاه زائران امام هشتم شیعیان است، جایی است که آدمی می تواند خود را به دامان طبیعت بسپارد. این استان همچون نگینی در میان دو قطب گردشگری شمال کشور و زیارتی مشهد مقدس می درخشد و گنجینه‌ای ارزشمند از فرهنگ‌ها به‌شمار می‌رود. در این استان می‌توان با طبیعت هم‌نشین شد و از چشم‌اندازهای آن استفاده کرد.

خراسان شمالی با جمعیت ۸۱۱۵۷۲ نفر از استان‌های شمال شرقی ایران و محصور بین دو رشته‌کوه کپه داغ در شمال و آلاداغ و شاه جهان در جنوب است. این استان یکی از جدیدترین استان‌های ایران است که حاصل تقسیم شدن استان بزرگ خراسان (سابق) است.

این استان در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان ایجاد شد. بجنورد بزرگ‌ترین شهر و مرکز استان است. بجنورد، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز وجرگلان، جاجرم، فاروج و گرمه شهرستان‌های خراسان شمالی را تشکیل می‌دهند.

قرارگیری این استان در موقعیت خاص جغرافیایی و اقلیمی زمینه را برای کشاورزی و دامپروری مهیا کرده است، همچنین مجتمع‌ها و صنایع دیگر نظیر مجتمع پتروشیمی، کارخانه سیمان و کارخانه‌های پلاستیک بجنورد، مجتمع فولاد اسفراین، کارخانه آلومینیومی جاجرم، نیروگاه برق، کارخانه قند و کارخانه الیاف شیروان، کارخانه‌های متعدد پنبه پاک‌کنی، صنایع غذایی، کشاورزی، ساختمانی و … بر اقتصاد این استان افزوده است.

درحال حاضر ۳۰ معدن فعال در این استان وجود دارد که می‌توان به معادن اکسید آلومینیوم، کلسیت، بنتونیت، باریت، ماسه سیلیسی و سنگ‌های تزئینی اشاره کرد.

کلمه «خراسان» از دو قسمت «خور» به معنای خورشید و «آسان» به معنی آمدن تشکیل شده است: یعنی جایی که خورشید از آن بر می‌آید و چون از خراسان سابق جدا شده و در شمال ایران واقع شده است، واژه شمالی به آن نسبت داده می‌شود.

حداقل قدمتی که برای این سرزمین وجود دارد، دوران نوسنگی و حدود ۵٠٠٠ تا ٨٠٠٠ سال قبل است. باستان‌شناسان در بعضی از قسمت‌های تاریخی این منطقه آثاری کشف کرده‌اند که خبر از ارتباط آن با مکانی دور و در خارج از فلات ایران می‌دهد. این آثار نمادی از پویایی فرهنگ‌های منطقه در دوران پیش از تاریخ است.

خراسان در زمان حکومت اشکان‌ها محل زندگی قوم پارت بوده است، حضور فعال این قوم در پهنه کنونی خراسان را به‌وسیله آثار تاریخی کشف شده می‌توان درک کرد.

همچنین این استان در مسیر باستانی جاده ابریشم قرار دارد که باعث شده از نظر اقتصادی و اجتماعی در دوران‌های مختلفی تاریخی به ویژه در دوره ساسانی توسعه یابد.

این استان با مساحت ۲۸۱۷۹ کیلومتر مربع، ۱۳۲۶ متر بلندتر از سطح دریا است.

خراسان شمالی از شمال به ترکمنستان، از شرق و جنوب به استان خراسان رضوی، از جنوب غربی به استان سمنان و از غرب به استان گلستان محدود می‌شود.

ناهمواری‌های استان متشکل از نواحی کوهستانی و پست و هموار است.

قله شاه جهان بلندترین نقطه استان است که با بلندی ۳۰۵۱ متر در رشته‌کوه‌های آلاداغ قد بر افراشته است، پست‌ترین نقطه این استان نیز با ارتفاع ۴۰۰ متر در روستای تازه یاب در قسمت خروجی رودخانه اترک واقع شده است.

خراسان شمالی به لحاظ اقلیمی در منطقه نیمه‌خشک کشور قرار دارد. ۱۳٫۰۵ درجه سانتی‌گراد میانگین دمای سالیانه استان است، حداکثر دما در تابستان تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد زیاد می‌شود.

از نظر بارش نیز باید گفت در فصل زمستان و فروردین ماه بارش به حداکثر می‌رسد. میانگین بارندگی سالیانه استان ۲۳۰ میلی‌متر است که بیشترین آن ۴۶۸ میلی‌متر گزارش شده، حداقل بارندگی نیز ۱۲۰ میلی‌متر بوده است.

قومیت‌های فارسی‌زبان، تات‌زبان، کردهای کرمانج، ترکمن و ترک در این استان سکونت دارند و به فارسی، تاتی، کردی کرمانجی، ترکمنی و ترکی خراسانی تکلم می‌کنند.

کردهای کرمانج در شیروان، بجنورد، اسفراین، آشخانه و فاروج سکونت داشته و به زبان کردی کرمانجی صحبت می‌کنند. دین این مردم اسلام بوده و مذهب‌شان شیعه است.

تات‌زبانان در محلاتی از شهر بجنورد، در شهر سنخواست و پیرامون شوقان، اسفراین، شیروان و راز زندگی می‌کنند.

ترک‌ها در شیروان، اسفراین و بجنورد، ترکمن‌ها در منطقه راز و جرگلان واقع در شهرستان بجنورد و بلوچ‌ها در شهرستان مانه و سملقان سکونت دارند.

فرش دورو: خراسان شمالی خاستگاه فرش ابریشم دورو است. ترکمن‌های استان خراسان شمالی متخصص این رشته هستند، این صنایع دستی بسیار ارزشمند است و در سایر اقوام ترکمن و مناطق دیگر کشور بافته نمی‌شود.

گلیم سفره کردی: این صنایع دستی حاصل دستان هنرمند زنان عشایر این استان است. سفره کردی خراسان شمالی در سال ۱۳۹۱،‌ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، همچنین در دی ماه سال ۱۳۹۲ موفق به دریافت نشان اصالت یونسکو شد.

معروف‌ترین سوغات خراسان شمالی انواع آب‌نبات و انگور است.