آشنایی با رشته علوم قرآن و حدیث/ پیشینه و فرصت‌های شغلی

 رشته علوم قرآن و حدیث به‌عنوان رشته مادر رشته‌های قرآنی محسوب می‌شود که مقاطع ارشد و دکتری واجد حدود ۱۰ گرایش‌ تخصصی است که در غالب دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود.

حدود ۴۰۰ رشته در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور و در شاخه‌های هنرهای سنتی، علوم انسانی، زبان‌های خارجی، ریاضی و فنی و رشته‌های علوم تجربی در دانشگاه‎ها تدریس می‌شوند.
در حدود ۸۰ رشته از این تعداد در حوزه علوم انسانی است که محدوده‌ای از آن‌ها هم اختصاص به رشته‌های معارفی دانشگاه‌ها دارد. در این مجال قصد داریم رشته‌ای را برای علاقه‌مندان به تحصیل رشته‌های قرآنی معرفی کنیم که می‌توان آن را مادر رشته‌های دیگر قرآنی دانست؛ «رشته علوم قرآن و حدیث».
پیشینه
قرآن کریم و احادیث را می‌توان سرچشمه و منابع علوم گوناگون اسلامی دانست که غالباً در همه فرقه‌های اسلامی به‌عنوان اصلی‌ترین منبع شناخت معارف و آموزه‌های دینی شناخته می‌شوند.
مطالعه و بررسی این منابع از صدر اسلام تاکنون از مهم‌ترین دانش‌های دینی محسوب می‌شده است. تفسیر قرآن کریم، جمع‌آوری و صحت روایات، تاریخ قرآن کریم، احادیث و ... از جمله موضوعاتی است که همواره مورد مطالعه دانشمندان اسلامی بوده است و سابقه‌ای به قدمت عمر اسلام دارد.
این دانش با تأسیس دانشگاه، برای نخستین بار به‌صورت رشته دانشگاهی در سال ۱۳۱۳ در دانشکده معقول و منقول (دانشکده الهیات امروزی) دانشگاه تهران تدریس شد و امروزه نیز در دانشگاه‌های دیگر تدریس می‌شود. این رشته در دانشگاه بیشتر با محوریت بررسی‌های تاریخی و علوم حاشیه‌ای در حوزه قرآن و حدیث شکل گرفته است.
محوریت
این رشته با محوریت بررسی‌های تاریخی و علومی شکل گرفته و به بررسی مسائل محتوایی و شکلی حوزه قرآن و حدیث پرداخته می‌شود و موضوعاتی نظیر تفسیر قرآن، روش‌های فهم قرآن، تاریخ قرآن و احادیث، روش‌های بررسی صحت اسناد روایات و ... پیگیری می‌شود.
دروس، گرایش‌ها و مقاطع تحصیلی رشته
دوره تحصیلی در رشته علوم قرآن و حدیث، شامل کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است که در دانشگاه‌های دولتی، آزاد، غیرانتفاعی، پیام نور و ... تدریس می‌‌شود. دانشجویان در طول دوره تحصیلی کارشناسی (۱۰ واحد عمومی، ۵۷ واحد دروس تخصصی و ۶۸ واحد دروس پایه، در مجموع ۱۳۵ واحد)، در دوره کارشناسی ارشد (۳۲ واحد دروس ضروری همراه با پایان‌نامه و حداکثر ۱۲ واحد دروس جبرانی و در مجموع حداکثر ۴۴ واحد) و در دوره دکتری (۳۶ واحد شامل ۱۸ واحد دروس نظری و ۱۸ واحد رساله) می‌گذرانند؛ البته در دانشگاه‌های مختلف ممکن است به تناسب در تعداد واحدها، تفاوت ناچیزی وجود داشته باشد.
گرایش‌های علوم قرآن و حدیث در مقطع ارشد
رشته علوم قرآن و حدیث در مقطع ارشد بالغ بر ۱۰ گرایش دارد که این گرایش‌ها متناسب با اینکه بیشتر شامل دروس قرآنی یا تفسیری می‌شوند به ۴ گروه کلی قرآن و حدیث، علوم  قرآن، علوم  حدیث و تفسیر خلاصه می‌شوند.
کارشناسی ارشد این رشته به‌صورت آموزش‌محور و پژوهش‌محور در دانشگاه‌های گوناگون ارائه می‌شود و در برخی دانشگاه‌ها نیز کارشناسی ارشد پیوسته ارائه می‌شود. دوره دکتری این رشته از دو بخش آموزشی و پژوهشی تشکیل شده و دوره دکتری به‌صورت ناپیوسته ارائه می‌شود.
فرصت‌های شغلی
از جمله فعالیت‌های علمی امکان‌پذیر توسط دانش‌آموختگان این رشته می‌توان به تدریس در دانشگاه‌ها، ورود به عرصه‌های فرهنگی و فعالیت‌های پژوهشی در مؤسسات مربوطه اشاره کرد. بخشی از دانش‌آموختگان این رشته نیز جذب فعالیت‌های اجرایی و فرهنگی نظیر مدریت قرآنی و دینی نیز می‌شوند.
دانش‌آموختگان رشته علوم قرآن و حدیث می‌توانند فعالیت خود را در بخش‌های آموزش، پژوهش و تبلیغ و ترویج پیگیری کنند.
تدریس، دبیری، امکان اخذ مجوز مراکز آموزشی مانند مدرسه، مهد، پیش‌دبستانی و مؤسسات فرهنگی و دینی و ...، استخدام در مراکز پژوهشی، استخدام در مراکز غیر پژوهشی با عنوان پژوهشگر، فعالیت به‌عنوان مؤلف و پژوهشگر، استخدام در مراکز دولتی، فرهنگی و دینی، فعالیت در زمینه سخنرانی، تبلیغ و ... را می‌توان از فرصت‌های شغلی نام برد که دانش‌آموختگان این رشته امکان فعالیت‌ در آن‌ها را دارند.
توصیه به علاقه‌مندان
منبع اصلی رشته علوم قرآن و حدیث، «قرآن» و «احادیث» هستند که البته به زبان عربی هستند؛ بنا بر این دانشجویان باید در تقویت زبان عربی خود کوشا باشند و بتوانند متن‌های عربی را به راحتی مطالعه کنند. علاقه به تحقیق و مطالعه مستمر پیرامون مسائل اسلامی و قرآنی و همچنین داشتن قدرت بیان و حافظه خوب از عوامل موفقیت در این رشته است.